Umbra to jeden z pierwszych pigmentów używanych przez ludzi; był używany (wraz z sadzą, czerwoną i żółtą ochrą) w malowidłach jaskiniowych z okresu neolitu. Malarze Baroku chętnie sięgali po ten barwnik. Dzięki niemu ich obrazy były pełne głębi, ciemniejsze niż w Renesansie, wykorzystują mrok, kontrast i grę świateł.
Pod koniec XVI w. malarze wprowadzają do swych prac efekty luministyczne: iskrzenie, migotanie, refleksy, operują silnymi kontrastami światłocieniowymi. Ich nowatorstwo polegało na kontrastowym i ostrym światłocieniu, którym efektownie modelował sylwetki i kompozycję, oświetlając i eksponując to, co najważniejsze, jednocześnie bardzo wiele kryjąc w mrokach. Światło pojawiające się na tych obrazach ma swój sens duchowy i emocjonalny; nie jest już wyznacznikiem pory dnia, jak dotąd, lecz przekaźnikiem treści. Uzyskanie takich efektów było łatwiejsze dzięki umbrze, która jest pigmentem ciemnym i szybko schnącym. Obrazy Baroku sprawiają wrażenie „brązowych”.
Co to ma wspólnego z moimi, zamieszczonymi poniżej pracami? Łatwiej wskazać różnice. To właściwie jedyne moje prace, o których mogę powiedzieć, że są brązowe. To „drobiazgi”, małe (13×18 cm) prace namalowane farbami akrylowymi na papierze. Za wyjątkiem jednego, przedstawiają pary we wnętrzu. Nie wiemy czy to jest dzień, czy wieczór. Nie widać źródła światła. Postacie są statyczne. Sceny są statyczne. Kobieta siedzi. Mężczyzna stoi. Głowę kobiety otacza koło. Nie wiemy czy to aureola, czy tylko kapelusz. Sylwetka mężczyzny przywołuje skojarzenie z butelką. Jest wnętrze, stół, butelka, kobieta i mężczyzna. Jest obraz na ścianie. Dominuje kolor brązowy. Pojawia się niebieski, różowy, fioletowy, żółty i pomarańczowy. Dwa kolory podstawowe, dwa kolory pochodne spotykają się w umbrze.
Umbra – naturalny półlaserunkowy pigment używany w malarstwie, zbliżony do ugru i sieny. Składa się głównie z czerwonego iłu. Zawiera dwutlenek manganu, tlenek żelaza, a także tlenki krzemu, magnezu i glinu. Uzyskiwany jest przez pławienie i mielenie skały. W malarstwie stosowana jest również otrzymywana przez wyprażanie nieco ciemniejsza, czerwonawa umbra palona. Własności obu odmian umbry pozwalają na ich zastosowanie w niemal wszystkich technikach malarskich ze względu na ich trwałość. Umbra znana jest od dawna, ale powszechnie stosuje się ją od XV wieku.
Bibliografia:
Naturalne i nadprzyrodzone znaczenie symboliki światła w malarstwie okresu baroku, Beata Bociek, 2011